Программчлаллын үндэсэн ойлголт

Программчлаллын үндэсэн ойлголт

                -
                                         























                                     ¯íäñýí îéëãîëò
              -ÒÝÐï¯Í Á¯ËÝÃ
              -Èäåíòèôèêàòîð
              -Òîãòìîë áîëîí õóâüñàã÷
              -Ñàíàõ îé
              -Àíõíû ïðîãðàìì
Òýðã¿¿í á¿ëýã

Êîìïüþòåð áîë Ìîíãîë îðîí òºäèéã¿é äýëõèé äàõèíû õóâüä õàìãèéí çàëóó ãýæ áîëîõ øèíæëýõ óõààí áèëýý. Ãýõäýý îð÷èí öàãèéí ÿìàð ÷ ¿éë àæèëëàãààã êîìïüþòåðã¿éãýýð
òºñººëºõºä òóí õ¿íä áîëæýý. Ó÷èð íü ãýâýë, êîìïüþòåð íü ºíºº ¿åä äýëõèé äàõèíû îëîí æèëèéí òóðø øèéäýæ ÷àäàõã¿é áàéñàí àñóóäëààñ ýõëýýä àéë ãýðèéí õàìãèéí ýíãèéí õýðýãöýýã ÷ õ¿ðòýë õàíãàæ ÷àäàõóéö òèéì ºðãºí õ¿ðýýã õàìðàí àøèãëàãäàæ áàéãàà þì. Êîìïüþòåð íýãýíò èéì ÷óõàë áàéãàà ºíºº ¿åä ò¿¿íèéã ïðîãðàìì÷èëæ, ººðèéí õ¿ññýí ¿éëäëèéã ã¿éöýòã¿¿ëýõ íü õ¿í á¿ðèéí õ¿ñýë òºäèéã¿é õýðýãöýý þì. Ïðîãðàìì÷ëàë ãýäýã íü õ¿íýýñ áàãàã¿é õýìæýýíèé õè÷ýýë ç¿òãýë, áèå äààñàí îðîëäëîãûã øààðääàã àæèë áèëýý. ªíººãèéí ìàíàé íèéãýìä õýðýãëýýíèé ïðîãðàììûã õàãàñ äóòóó àøèãëàäàã õ¿íèéã ë ïðîãðàììèñò ãýæ ¿çäýã ìóó ¿çýë ãàçàð àâñàí áàéíà. Ýíý áîë òóí ÷ áóðóó îéëãîëò
þì. Íèéãýìä áàéãàà èéì ãàæ áóðóó îéëãîëòóóäûã çàñàæ çàëðóóëàõàä ººðñäèéí º÷¿¿õýí õóâü íýìðèéã îðóóëàõ çîðèëãûã àãóóëàí ýíýõ¿¿ íîìûã õýâëýí ãàðãàæ áàéãààã ìèíü óíøèã÷ àâãàé òà õ¿ëýýí àâíà óó. 
Үндсэн ойлголт

Êîìïüþòåðèéí õýðýãëýý áîëîîä ñóäàëãààíû àëèâàà àñóóäàë íü òåõíèê õàíãàìæ ýñâýë ïðîãðàìì õàíãàìæòàé õîëáîãääîã. Ò¿¿í÷ëýí ýäãýýðèéí àëü àëèíòàé ÷ õîëáîãäîõ
òîõèîëäîë îëîí áàéäàã.Òåõíèê õàíãàìæ ãýäýãò êîìïüþòåðèéí ãàäíà áàéäëààñ
õàðàãäàæ áàéãàà á¿õ òåõíèê òîíîã òºõººðºìæ, êîìïüþòåðòýé õîëáîãäñîí ãàäààä áàéãóóëàìæóóäûã îéëãîæ áîëíî. Òóõàéëáàë:Ïðîöåññîð, äýëãýö, ãàðààñ ýõëýýä õóëãàíà, ïðèíòåð, ñêàéíåð,õàòóó áîëîí óÿí äèñê, òýäãýýðèéí òºõººðºìæ¿¿ä, ñ¿ëæýýíèé áîëîí äóóíû, äýëãýöèéí êàðòóóä ãýýä òóí èõ ç¿éëèéã ýíä íýðëýæ áîëíî. ̺í äýýð äóðäñàí áàéãóóëàìæóóäûí ¿éëäâýðëýë áîëîîä çàñâàðûí àæèëëàãàà ÷ ýíý õýñýãò õàìðàãäàíà
Äýýð äóðäñàí òåõíèê õàíãàìæóóäûã àøèãëàí, òîäîðõîé óäèðäëàãûí äîîð äýñ äàðààëàí áèåëýõ á¿ëýã ¿éëäýë áîëîí ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàõ áîëîìæîîð õàíãàæ ºãñºí ºãºãäëèéí á¿òöèéã ïðîãðàìì õàíãàìæ ãýæ íýðëýíý. Ò¿¿í÷ëýí ïðîãðàìì õàíãàìæèä áàðèìò áè÷ãèéã çàéëøã¿é äàãàëäóóëàõ ¸ñòîé.Êîìïüþòåðèéí ïðîãðàìì õàíãàìæ íü ÿìàð ÷ çîðèóëàëòòàé áàéæ áîëíî. Òýðõ¿¿ ïðîãðàìì õàíãàìæèéã õýí õ¿ññýí õ¿í ººðèéí õýðýãöýýíä àøèãëàõ á¿ðýí áîëîìæòîé. Õàðèí òýðõ¿¿ ïðîãðàìì õàíãàìæèéã øèíýýð çîõèîõ ãýäýã äýýð äóðäñàíààð òàíààñ áàãàã¿é õýìæýýíèé õè÷ýýë ç¿òãýëèéã øààðäàíà.
Íýãýíò çîõèîãäîí àøèãëàãäàõàä áýëýí áîëñîí ïðîãðàìì õàíãàìæèéã õýðýãëýýíèé ïðîãðàìì ãýäýã. Õýðýãëýýíèé ïðîãðàììóóäûã õýðõýí àøèãëàõûã òºðºë á¿ðèéí äàìæààíóóäààð ñóðàëöàæ áîëíî. Microsoft Word, Excel, Access, PowerPoint,PageMaker òºäèéã¿é Microsoft Windows ÷ ººðºº õýðýãëýýíèé ïðîãðàìì þì. Õàðèí òýðõ¿¿ õýðýãëýýíèé ïðîãðàììûã çîõèîõûí òóëä áèä ïðîãðàìì÷ëàëûí õýëèéã àøèãëàíà. Õýäèéãýýð êîìïüþòåð ¿¿ññýí öàãààñ ýõëýí íýëýýí òîîíû ïðîãðàìì÷ëàëûí õýë¿¿ä çîõèîãäîæ áàéñàí áîëîâ÷ ºíºº ¿åä ºðãºí õýðýãëýãääýã öººõºí õýäýí õýë áàéäàã. Ýäãýýðýýñ áèä C++ ãýñýí ïðîãðàìì÷ëàëûí õýëèéã ¿çýõ ãýæ áàéíà.
Ïðîãðàìì÷ëàëûí õýëèéã àøèãëàí ïðîãðàìì áè÷èõýä äîîðõ àëõìóóäûã ã¿éöýòãýõ ¸ñòîé. ¯¿íä:
1.Àëãîðèòì çîõèîõ ( Designing )
2.Àëãîðèìòûí äàãóó ïðîãðàììûí êîäûã áè÷èõ ( Coding )
3.Õºðâ¿¿ëýëò õèéõ ( Compilnig )
4.Ïðîãðàììûã øàëãàõ ( Testing )
5.Ñàéæðóóëàõ ( Developing )
1. Áè÷èõ ãýæ áóé ïðîãðàììûí ¿íäñýí àëãîðèòìûã çîõèîõ.
Áèä ýíý àëõàìòàé òºñòýé ¿éëäë¿¿äèéã áîäèò àìüäðàë äýýð ìàø èõ ã¿éöýòãýäýã. Ãýðýýñ ãàðààä õààãóóð ÿâáàë çîðüñîí ãàçðàà õóðäàí õ¿ðýõ, èéì àæèë á¿òñýí òîõèîëäîëä ÿìàð àæëûã õèéõ, á¿òýýã¿é òîõèîëäîëä ÿìàð àæëûã õèéõ ãýõ ìýòèéí øèéäâýð¿¿äèéã ãàðãàõ á¿ðä áèä áîãèíî õýìæýýíèé àëãîðèòì çîõèîæ áàéãàà ãýñýí ¿ã þì. Òýãâýë áèä áîäëîãî áîäîõäîî á¿ð íàðèéí àëãîðèòì çîõèîõîä õ¿ðíý. Ýõëýýä ýíý óòãûã îëîîä, äàðàà íü õàðèí ýíý óòãààñàà 2 äàõü óòãûã îëíî ãýõ ìýò÷èëýí.Àëãîðèòìûí õàìãèéí ýíãèéí æèøýýã ¿çýöãýýå. Áèä 2 òîîíû èõèéã íü îëäîã ïðîãðàìì çîõèîõ øààðäëàãàòàé áîëæýý. Þóíû ºìíº áèä õýðýãëýã÷ýýñ õîîðîíä íü æèøèõ 2 òîîã àâàõ õýðýãòýé áîëíî. ªãñºí 2 òîîã õîîðîíä íü æèøýýä 1 ä¿ãýýð òîî èõ áàéâàë ïðîãðàììûí ¿ð ä¿í íü 1 ä¿ãýýð òîî áîëíî, õàðèí ýñðýã òîõèîëäîëä ïðîãðàììûí ¿ð ä¿í íü 2 äàõü òîî áîëîõ þì. Ýíý òîõèîëäîëä ïðîãðàììûí àëãîðèòì íü òîî îðóóëàõ, æèøèõ, ¿ð ä¿íãýý õàðóóëàõ ãýñýí 3-õàí ¿éëäýýñ òîãòîæ áàéíà.

2. Àëãîðèìòûí äàãóó ïðîãðàììûí êîäûã áè÷èõ.
Àëãîðèòì íýãýíò òîäîðõîé áîëñîí òîõèîëäîëä óã ïðîãðàììä õýäýí øèðõýã õóâüñàã÷, òîãòìîë àøèãëàãäàõûã øèéäýæ òýäãýýðèéã òîäîðõîéëæ ºãíº. Õóâüñàã÷ áîëîí òîãòìîë óòãóóä, òýäãýýðèéã òîäîðõîéëîõ òóõàé äîîð äýëãýðýíã¿é ¿çýõ áîëíî. Óã õóâüñàã÷óóä, òîãòìîëóóä áîëîí ºìíºõ àëõàìä çîõèîñîí àëãîðèòìàà àøèãëàí ïðîãðàììûí ¿éëäë¿¿äèéã C++-èéí òåêñò çàñâàðëàã÷èéí òóñëàìæòàéãààð áè÷èæ ºãíº.
3. Õºðâ¿¿ëýëò  õèéõ
Ïðîãðàììàà áè÷èæ äóóñààä õºðâ¿¿ëýëò õèéõèéí òóëä Compile ãýñýí ìåíþíèé Run êîììàíäûã àøèãëàíà. Èíãýýä ïðîãðàìì çîõèîã÷èéí áè÷èæ ºãñºí êîììàíäóóäûã õºðâ¿¿ëýí áèåëýõ ôàéë ¿¿ñãýíý. Ýíý àæèëëàãààã êîìïèëÿöè áóþó õºðâ¿¿ëýëò õèéõ ãýæ íýðëýõ áºãººä õºðâ¿¿ëýëò õèéäýã ñèñòåìèéã êîìïèëÿòîð ãýæ íýðëýäýã. Êîìïèëÿòîð
ïðîãðàììä áè÷èãäñýí á¿õ êîììàíäóóäûã øàëãàæ ¿çýýä, õýðýâ ¿ë îéëãîãäîõ áè÷ëýã ÷ þìóó, åð íü ÿìàð íýãýí àëäàà ãàðñàí òîõèîëäîëä õýðýãëýã÷èä ìýäýýëæ, êîìïèëÿöèéã çîãñîîíî. Ýíý òîõèîëäîëä ýðãýæ 2-ð àëõàìäàà øèëæèõ áºãººä ïðîãðàììûí êîììàíäóóä äîòîð áàéãàà àëäààíóóäûã çàñ÷ äàõèí õºðâ¿¿ëýëò õèéõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. Ïðîãðàìì ãàíö ÷ àëäààã¿é áîëñîí òîõèîëäîëä ë áèåëýõ ôàéë áóþó àøèãëàõàä áýëýí áîëñîí
õýðýãëýýíèé ïðîãðàìì ¿¿ñíý.
4. Ïðîãðàììûã øàëãàõ.
Õºðâ¿¿ëñíèé äàðàà ïðîãðàììàà ñàéòàð øàëãàõ íü ç¿éòýé. Õýäèéãýýð ïðîãðàìì îãò
àëäààã¿é õºðâºñºí ÷ ãýñýí òàíû õ¿ññýí ìàÿãààð àæèëëàõã¿é, õýðýãöýýòýé çºâ ¿ð ä¿íã ºãºõã¿é áàéæ ìàãàäã¿é. Ýíý òîõèîëäîëä àëäààã êîìïèëÿòîð áóñ, õàðèí òà ººðºº îëîõ õýðýãòýé áîëíî.
5. Ñàéæðóóëàõ.
 Çîõèîñîí ïðîãðàìì íýãýíò íîì ¸ñîîðîî àæèëëàæ áàéãàà áîë îäîî óã ïðîãðàììä áàéãàà
àøèãëàãäààã¿é õóâüñàã÷, òîãòìîë, ôóíêö, ìàêðî, èë¿¿ áîëîí äàâõàð õèéãäýæ áàéãàà ¿éëäë¿¿ä ãýõ ìýò÷èëýí ïðîãðàììûí õóðä áà õýìæýýíä ñºð㺺ð íºëººëæ áîëîõ ç¿éëñèéã îëæ çàñàõ õýðýãòýé. Èíãýñíýýð ïðîãðàìì ñàíàõ îé áîëîí äèñêýí äýýð ýçëýõ õýìæýý íü áàãàñàõ, ¿ð ä¿íä íü ïðîãðàììûí à÷ààëàõ áîëîí áèåëýõ õóðä èõñýõ çýðýã îëîí òàëûí ñàéí ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ áîëîìæòîé þì.

Èäåíòèôèêàòîð, ò¿¿íèéã àøèãëàõ òóõàé

Ïðîãðàììä àøèãëàãäàæ áàéãàà íýð òîìú¸îíóóäûã åðºíõèéä íü èäåíòèôèêàòîð ãýæ íýðëýäýã. Èäåíòèôèêàòîð íü äîòðîî íººö ¿ã áóþó õýðýãëýã÷èéí òîäîðõîéëñîí ãýæ
àíãèëàãäàíà. ͺºö ¿ã ãýäýã íü óã ïðîãðàìì÷ëàëûí õýëýíä ñòàíäàðòààð àøèãëàãääàã, õýðýãëýã÷ ººðèéí õ¿ññýíýý𠺺ð÷èëæ áîëîõã¿é íýð òîìú¸îíóóä þì. C++-ä äîîðõ íººö ¿ã¿¿ä áàéäàã.
asm          auto          break        case
catch        char          class         const
continue   default      delete        do
double      else          enum         extern
float          for            friend         goto
if               inline        int              long
new          operator   private       protected
public       register     return        short
signed      sizeof       static          struct
switch      template   this             throw
try            typedef    union         unsigned
virtual      void         volatile         while
Õàðèí õýðýãëýã÷ ïðîãðàììäàà àøèãëàãäàõ õóâüñàã÷,òîãòìîë, ôóíêö, ìàêðî çýðýãò ºãñºí íýð¿¿äèéã õýðýãëýã÷èéí òîäîðõîéëñîí èäåíòèôèêàòîð ãýäýã. Õýðýãëýã÷èéí òîäîðõîéëñîí
èäåíòèôèêàòîðò äîîðõ øààðäëàãóóä òàâèãäàíà. ¯¿íä:Èäåíòèôèêàòîð íü 1 áîëîí õýä õýäýí òýìäýãòýýñ òîãòîíî.Òîî áîëîí ëàòèí ¿ñýã àëü àëü íü îðæ áîëîõ áîëîâ÷ çààâàë
¿ñãýýð ýõýëñýí áàéõ ¸ñòîé.
Ǻâõºí äîîãóóð çóðààñ àøèãëàíà. ª.õ. +, -, *, /, ?, !, `, ~, ”, ’,
;, :, @, #, $, %, ^, &, (, ), =, \, {, }, [, ], <, > òýìäýã¿¿ä áîëîí öýã,
òàñëàë îðóóëæ áîëîõã¿é.
ͺºö ¿ãòýé èæèëõýí áàéæ áîëîõã¿é.
Êèðèëë ¿ñýã îðóóëæ áîëîõã¿é.
Èäåíòèôèêàòîðò îðæ áàéãàà òîì, æèæèã ¿ñã¿¿ä õîîðîíäîî ÿëãààòàé ãýäãèéã á¿¿ ìàðò. ªºðººð õýëáýë, Fvar áà fvar ãýñýí èäåíòèôèêàòîðóóä çýðýã òîäîðõîéëîãäîæ áîëîõ áºãººä ýäãýýð íü õîîðîíäîî ÿëãààòàé áàéíà.ͺºö ¿ãèéã ïðîãðàììûí àëü íýã õýñýãò òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàã¿é áàéäàã áîë õàðèí õýðýãëýã÷ ººðèéí èäåíòèôèêàòîðóóäûã ïðîãðàììûí øààðäëàãàòàé ãàçðóóäàä òîäîðõîéëæ áàéõ õýðýãòýé.

Òîãòìîëûã àøèãëàõ íü
ªìíº ¿çñýí õýðýãëýã÷èéí òîäîðõîéëñîí èäåíòèôèêàòîðûí òóõàé àðàé äýëãýðýíã¿é òàéëáàðëàÿ. Òîãòìîë ãýäýã íü ïðîãðàììûí ÿâöàä îãò ººð÷ëºãäºõã¿é óòãóóäûã õýëíý. Øóóä áîäîõîä ïðîãðàììûí ÿâöàä ººð÷ëºãäºõã¿é þì áîë òèéì èäåíòèôèêàòîð òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàã¿é ìýò ñàíàãäàæ áîëîõ þì. Ãýõäýý òîãòìîë óòãà òóí ÷óõàë íýãýí
¿¿ðýãòýé áºãººä ¿¿íèéã ñ¿¿ëä æèøýýí äýýð òàéëáàðëàæ ¿çýõ áîëíî. Ïðîãðàìì äîòîð òîãòìîë óòãà òîäîðõîéëîõäîî DEFINE ãýñýí íººö ¿ãèéã àøèãëàíà.
#define <òîãòìîëûí íýð> <òîãòìîë óòãà>
Òîãòìîë óòãà òîäîðõîéëæ áàéãàà õýäýí æèøýý ¿çüå.
#define month 12 // ýåðýã á¿õýë òîãòìîë
#define degree –30 // ñºðºã á¿õýë òîãòìîë
#define pi 3.1412 // áóòàðõàé òîãòìîë
#define name “Ï.Àìàðáàò” // òýìäýãò ìºð òîãòìîë
#define question “Sure?” // òýìäýãò ìºð òîãòìîë
̺ð á¿ðèéí òºãñãºëä ‘//’ òýìäãýýð ýõýëñýí êèðèëë òåêñòèéã îðóóëñàí áàéíà. Ýäãýýð òåêñò ïðîãðàììûí ¿éë àæèëëàãààíä çºâ áóðóó ÿìàð íýãýí íºëºº ¿ç¿¿ëýõã¿é. Ó÷èð íü êîìïèëÿòîð èéì òýìäãýýñ õîéø óã ìºðºíä áàéãàà òåêñòèéã åðäèéí òàéëáàð ãýæ
îéëãîäîã þì. Òîãòìîë òîäîðõîéëîõûí ãîë àøèã òóñûã òà á¿õýí äàðààõ æèøýýíýýñ îéëãîí àâ÷ áîëíî. Áèäíèé ïðîãðàììä íýãýí òîãòìîë òîî áóþó 23 ãýñýí òîî ìàø îëîí äàõèí, òîäðóóëáàë 100 äàõèí àøèãëàãääàã ãýæ ¿çüå. Áèä òýãâýë ïðîãðàììäàà 100 óäàà 23 ãýæ
áè÷èæ ºãºõ áîëíî. Íýã óäàà áè÷ýýä ºíãºðºõºä ýíý íü òèéì ÷ òºâºãòýé ¿éëäýë áèø áàéæ áîëîõ þì. Ãýòýë òýðõ¿¿ òîî 25 áîëæ ººð÷ëºãäºõ øààðäëàãà ãàð÷ýý. Òýãâýë ýíý óäààä áè ïðîãðàììäàà áàéãàà á¿õ 23 ãýñýí òîîã 25 áîëãîæ ººð÷ëºõ øààðäëàãàòàé áîëæ áàéíà. Ýíý òîõèîëäîëä õèéõ àæèë òèéì ÷ õÿëáàð áèø áîëæ èðýõ